bilişim günlüğü

Bilgisayarımızda ve çevre birimlerde birçok farklı bağlantı şekli mevcuttur. Gerek bilgisayarın temel ihtiyaçları gerekse de kullanıcıların sonradan ekleyeceği bileşenler, birçok farklı bağlantı biçimleriyle uğraşmamıza neden olur. Peki büyün bu bağlantı arabirimleri ne işe yarar, nerede kullanılır? Hepsini teker teker anlatıyoruz. Önce anakartlardan başlayacağız, ardından çevre birimleri ve ses ile görüntü çıkışları diye devam edeceğiz.

Hâlâ modası geçmeyen bir bağlantı arayüzü olan PS/2, IBM tarafından sunulmuştur ve 22 yıldır kullanımda. USB ile kullanımı azalan bu bağlantı arayüzü, kalvye ve fare için aynı biçimde falan farklı renktedir. Mor renk klavye, yeşil renk ise fare için kullanılır. Bilgisayar çalışmaya başladıktan zsonra boş yuvaya takacağınız bileşenler sistem tarafından tanınmamaktadır. Önemli bir ayrıntı olarak bu bağlantıların bilgisayar çalışırken sökülüp takılması, anakart üzerindeki bazı bileşenlerin hasar görmesine sebep olabilir.

USB günümüzde birçok bileşen için kullanılmaktadır. Klavye, fare, flash diskler, harici depolama çözümleri, ses kartları, TV kartları… Teknik olarak, saniyede 30 MB/s civarındaki veri akışının bilgisayarla iletişim kurmasına yeteceği her ürün USB aracılığıyla çalışabilmektedir. Düşük de olsa aygıtlara güç verebilirken sadece USB üzerinden şarj olacak şekilde tasarlanan binlerce ürün vardır. En güncel kullanılan teknoloji USB 2.0 olarak anılan ve teoride 480 MBit/s (60 MB/s) veri aktarım hızı sunan sürümüdür. Uygulamada 30-40 MB/s civarında performans verir.

Anakartlardaki tümleşik ses yongası artık kaçınılmaz bir bileşen durumunda. Bu bağlantılar artık her bir yonganın çoklu ortam konusunda kendisini geliştirmesiyle birkaç farklı biçimde çoklu bağlantı olarak kendisini gösteriyor. 3,5 mm’lik bağlantıları kullanan standart analog ses bağlantılarını duruma göre anakart arakasında 3’lü veya 6’lı olarak görebilirsiniz. 3’lü bağlantıda kullanıcılara Stereo çıkış, stereo mikrofon girişi ve bir tane daha stereo çıkış hattı sağlanıyor. Bu bağlantılar 5+1 desteği için sürücü yazılımlarıyla çıkışa çevrilebiliyor (her bir bağlantıdan 2 kanal, toplamda 6 kanal).

HD ses çözücülerinin anakartlara girmesiyle birlikte kullanıcılara 7+1 ses de sunulmaya başlandı. Bu durumda ise analog çıkışların sayısı 6’ya çıkıyor ve mikrofon ile stereo çıkış hattına dokunulmadan bu bağlantılar sağlanıyor. Temel olarak pembe mikrofon girişi, yeşil ise hoparlör veya kulaklık için stereo çıkıştır.

Anakartınız, eğer çok eski değilse üzerinde bir Ethernet yuvasıyla gelecektir. Bu Ethernet bağlantısı yerine göre, çoğu üst seviye anakartta bir Gigabit Ethernet bağlantısı bulunur. Her ne kadar çok büyük dosyaların transferi haricinde uygulamada çok fazla etki etmese de 100 MBit/s hızındaki normal Ethernet bağlantısı, Gigabit LAN’da isminden anlaşılacağı üzere 1000 Mbit/s hızına çıkmaktadır. Saniyede 100 MB civarı veri aktarabilen teknoloji, kullanıcılara yerel ağ üzerinden dosya paylaşma ve veri yedekleme konusunda çok büyük ferahlık sağlamaktadır. Bu bağlantılar fiziksel olarak aynıdır ve takılan kablonun uç bağlantısı RJ-45 olarak anılmaktadır.

Seri Port

Güncel anakartlarda neredeyse tamamen kaybolmaya başlayan yuva şekilleridir. Zamanında paralel port yazıcı bağlamak için kullanılırken seri porttan ise far veya oyun kolu, hatta 56k modemler bağlanırdı. Şimdilerde ise bu tür bileşenler USB’den bağlanıyor.

Paralel port

IEEE tarafından standardın adı olarak IEEE 1394 adlandırılan veya Sony’nin ise iLink olarak andığı FireWire Apple’ın bir icadı. 14 yıllık geçmişi olan FireWire teorik olarak 400 Mbit/s hızıyla USB’den yavaş, ama uygulamada USB’den daha performanslı olduğu gözlemlenebiliyor. Teorik olarak 30 Volt ve 5 Ampere kadar güç taşıyabilen FireWire, 800 Mbit/s hızında yeni bir sürüme de sahip; ama Apple’ın Mac’leri haricinde pek fazla kullanılmıyor.

Günümüzde profesyonel ve yazı profesyonel bantlı kameralardan bilgisayara görüntü aktarmak için de FireWire kullanılıyor. Dizüstü bilgisayarlarda genellikle 4 iğneli bir yuva olarak bulunurken büyük 6 iğneli yuva ise masaüstü bilgisayarlarda kullanılıyor. FireWire 800, uyumlu dönüştürücü kablo bulunduğu sürece kendi 9 iğneli yapısını diğer bağlantı teknikleriyle uyumlu şekilde çalışabiliyor.

D-Sub veya RGB görüntü bağlantısı olarak da anılan bu teknoloji 15 iğneli şekilde görüntüyü monitörlere analog biçimde aktarır. Ülkemizde dijital bağlantılı monitörlere getirilen fazladan vergi yükü nedeniyle popülerliğini korumaktadır. Bu kablo veya bağlantı kısmı bozulduğunda genellikle ekranda bazı renkler görünmez veya bir renk baskın görünür.